Epenaar schrijft lijvig boek over bijzonder spoorwegbedrijf

EPE - Epenaar Gerard Schut (76) heeft een zeer bijzonder boek geschreven. De uitgave ‘Stoomlocomotieven, Spoorwegbedrijf van de Staatsmijnen in Limburg’ is een lijvig naslagwerk geworden. Een interview met de auteur die er de afgelopen veertig jaar op gezette tijden aan werkte, is daarom op z’n plaats. 

“Wil je iets weten over het bijzondere spoorwegbedrijf of over de stoomlocomotieven? Dan staat het hierin. Foto’s, tekeningen, aantallen, aantekeningen van medewerkers, technische gegevens. Dit is met recht een technisch historisch boek.”

In dit boek staat zeer veel informatie over het bijzondere spoorwegbedrijf dat de overheid ooit gestart is. Voor het vervoer van de diverse producten van de verschillende mijnbedrijven, cokesfabrieken en chemische industrie in deze regio, beschikte de Staatsmijnen in Limburg ooit over een eigen spoorwegbedrijf. Naast goederen worden ook de personen (veelal het personeel van deze mijnen) vervoerd over deze spoorweg dwars door Zuid-Limburg. 

In dit naslagwerk wordt een overzicht gegeven van alle stoomlocomotieven (79) die dienst hebben gedaan bij dit staatsbedrijf. Ook de wagons (ruim 1500) zijn in kaart gebracht. Gerard hierover: “De eerste stoomlocomotief is in 1908 in bedrijf gekomen. In 1961 werd afscheid genomen van de laatste loc. De zogenaamde Mijnspoorweg van de Staatsmijnen was in de jaren na de Tweede Wereldoorlog de drukst bereden spoorlijn van Nederland.”

De mijnen zijn inmiddels gesloten, het spoorwegbedrijf was van 1975 tot 2003 in handen van DSM. Maar toch was dit onderwerp in de ogen van Gerard geen afgesloten boek. Sterker: er moest juist een boek over gemaakt worden. Onder meer omdat zijn familie er in de buurt woonde en zijn eigen vader er ooit machinist was. “Leuk om te vertellen? Machinisten vielen op bij dit spoorwegbedrijf. Dit waren de enige medewerkers die een wit overhemd droegen tijdens hun werk. Natuurlijk zat daar vaak een overjas overheen, maar aan dat hagelwitte overhemd, kon je de machinist direct herkennen.”

Als klein jongetje interesseerde Gerard zich al danig voor het spoorwegbedrijf. Enkele collega’s van zijn vader zagen dat, en stopten hem dus allerlei bijzondere documentatie en oude foto’s toe. Er ontstond een verzameling. “Die verzameling werd in mijn jeugd steeds maar weer aangevuld. Na mijn eerste studie heb ik zelfs ook nog vijf jaar voor het spoorwegbedrijf gewerkt. Ik was projectleider en moest, met hulp van enkele anderen, in kaart brengen wat de staat was van alle voertuigen. Ik deed de inventarisatie van het rollend materieel.”

Die extra informatie bleek letterlijk koren op de verzamelmolen van Gerard. Zijn stapels documenten en foto’s groeiden. Hij werd steeds bekender als verzamelaar. “Toen ik 4 jaar was, kreeg ik mijn allereerste foto. Die was van meneer H. Steins, een collega van mijn vader. Op deze foto uit 1930 zijn een stoomlocomotief en enkele medewerkers van het spoorwegbedrijf vastgelegd. Meneer Steins fotografeerde in opdracht van de Staatsmijnen. Ik zie hem de foto nog aan mij geven. Hij pakte zijn portefeuille en diepte daar de foto uit. Of ik die niet wilde hebben. Ik was de koning te rijk, zo blij. Toen meneer Steins korte tijd daarna overleed, kwam zijn vrouw persoonlijk een envelop met andere foto’s bij me brengen. ‘Gerard zal daar vast wel blij mee zijn’, sprak meneer Steins vlak voor zijn overlijden tegen zijn vrouw. Erg bijzonder…”

Gerards verzameling en het uitgebreide eigen onderzoek zorgden dus voor een indrukwekkend archief. “Uiteindelijk ben ik na twee studies heel ander werk gaan doen en lag dat archief in de kast. In de jaren tachtig sprak ik nog regelmatig met mensen die ooit bij het spoorwegbedrijf gewerkt hadden. Ze spoorden me aan om hier een boek van te maken. Dat eerste idee was er veertig jaar geleden dus al.” Het duurde echter nog tientallen jaren voordat het zo ver was dat Gerards schat aan technische en historische gegevens en authentieke foto’s tot een boek verwerden. “Toen ik met pensioen ging, begon het te kriebelen. Via via kwam ik in contact met Rob Kappert uit Deventer. Hij heeft het boek uiteindelijk uitgegeven.”

Gerards wens? “Ik hoop dat mijn boek herinneringen gaat oproepen bij mensen of bij hun familieleden die betrokken zijn geweest bij deze, voor Nederland zo unieke, spoorwegonderneming. Daarbij is het voor treinenliefhebbers een bijzonder boek. Zo heeft onder meer de Veluwse Modelspoor Club in Epe me gevraagd om in september een lezing te komen geven. Dat doe ik graag.” Het boek is sinds een maand te verkrijgen bij The Read Shop in Epe. “Daar zou ik wellicht ook eens een presentatie over mijn boek kunnen geven.” 

De uitgave ‘Stoomlocomotieven, Spoorwegbedrijf van de Staatsmijnen in Limburg’ kost 37,50 euro. Het boek is uiteraard ook te bestellen bij de uitgever en via internetsites zoals bol.com. 

Tekst en foto: Dennis Dekker.