Duizenden foto’s huisfotograaf Stunt gebruikt voor AI-project

EPE- Maurice Schalker uit Epe was jarenlang de huisfotograaf van discotheek de Stunt in Epe. Vanaf 2002 kon je hem elk weekend met zijn camera in de Eper uitgaansgelegenheid vinden. Na elke Stuntavond ging de Epenaar snel naar huis om de foto’s te bewerken. Hij plaatste watermerk in de afbeeldingen en zette ze op de website van de Eper disco. In die jaren maakte hij in totaal ruim 26.000 foto’s. In 2007 sloot de Stunt haar deuren. Inmiddels was Maurice ook een Facebookpagina (www.facebook.com/discotheekdestunt) gestart waarop hij praktisch alle foto’s plaatste. “Het was natuurlijk een totaal andere tijd. Niemand fotografeerde zelf als ze in uitgaansgelegenheden kwamen. In 2007 kwam pas de eerste smartphone. Heel veel bezoekers van voorheen bleven de afgelopen jaren dus benieuwd naar mijn foto’s.”

Een paar maanden geleden kreeg Maurice een mailtje. Of hij zijn foto’s niet beschikbaar wilde stellen voor een bijzonder project. “Ik hoorde iets over Artificial intelligence (AI) en vond dat meteen helemaal prima. Ik ben zelf ook altijd erg geïnteresseerd geweest in nieuwe computerontwikkelingen”, aldus Maurice. Hij kwam in contact met Ellen Bijsterbosch. De voormalig inwoonster van Heerde woont inmiddels al jaren in Utrecht. Maurice: “Ze werkt voor de stichting Setup. Dat bureau onderzoekt wat de invloed is van technologie op ons leven. Dat doen ze samen met kunstenaars en experts uit verschillende disciplines.”

Ellen liep zelf jarenlang rond in deze discotheek. Ze vertelt: “Het is jammer dat de Stunt gesloten is. Maar door het gebruik van alle informatie op internet is het wel mogelijk om met wat ingenieuze zoektermen een stel foto’s uit een AI-programma te laten komen.” Dat is gebeurd. Maar die foto’s kloppen totaal niet met het beeld van de werkelijkheid van toen. Veel te gelikt, veel te Amerikaans. “Dat komt omdat grote AI-modellen getraind zijn op voornamelijk data uit de Verenigde Staten. Dit was dus tegelijkertijd de start van ons volgende, Setup-project. Centraal stond daarbij de vraag: kunnen we geen AI-streekproducten ontwikkelen?” It’er en AI-ontwikkelaar Bas Maat heeft software geschreven om daarmee een ‘hyperlokale AI-beeldgenerator’ te maken. “Toen dat klaar was, zijn de foto’s van Maurice ingeladen.”

Al snel bleek dat veel foto’s niet geschikt waren voor dit project. Maurice lacht: “Zo maakte ik in die tijd bijvoorbeeld erg veel foto’s van kussende stelletjes. Die hebben ze er al snel uitgehaald, want zo’n zoenend duo wordt niet herkend als één persoon. Tijdens de kus, versmelten de twee gezichten.” Op een gemiddelde Stunt-foto staat er een gezelschap tussen de twee en de vijf personen te poseren tegen een donkere achtergrond. Die foto’s zijn ingevoerd in de beeldgenerator. Het resultaat is veel beter dan de eerste gelikte Amerikaanse beelden. “De stijl en de mode en de haardracht van die tijd is veel beter in kaart gebracht”, aldus Maurice. “Het zijn natuurlijk geen echte gezichten. Ze zien er wat misvormd uit. Het kan ook niet een gezicht worden, want het standpunt van de foto’s is steeds wat anders, de plek ook en de grootte van de gezelschappen eveneens.”

Toch is het project zeer geslaagd, vinden Maurice en Ellen. Laatstgenoemde initiatiefnemer: “Ik ga mede door die specificaties toch weer helemaal terug in de tijd. Het is een ode aan de vergane glorie van de dorpsdiscotheek waar ik vroeger zelf veel kwam.” Maurice: “Het was voor mij een geweldig leuk en mooi project om aan mee te mogen werken. Ik krijg nog regelmatig berichtjes over de foto’s op de Facebook-pagina. Maar dit was wel prachtige een trip down memory lane.”Een laatste aspect? Hoe zit het eigenlijk met de privacy van de jongeren die op de foto’s staan? Ellen heeft daar wel een antwoord op. “Bij dergelijke kunstprojecten zijn de AVG-richtlijnen wat ruimer dan anders, maar we moeten nog steeds zorgvuldig met de foto’s omgaan. En misschien wel het allerbelangrijkste? Onze AI-beeldgenerator draait op een lokale server, dus de oorspronkelijke foto’s zullen nooit door ons op internet verspreid worden.” Een interactieve expositie over dit project met de naam StuntyAI wordt getoond op het Betweter Festival dat 29 september in Utrecht plaatsvindt. Maurice is daar ook uitgenodigd. Niet alleen als gast overigens. Hij gaat daar ook aan de slag als fotograaf. Tekst en foto: Dennis Dekker.