Landgoed Heidebeek bestaat honderd jaar

HEERDE- Het is deze zomer precies honderd jaar geleden dat het landgoed Heidebeek in Heerde zijn eerste bewoners kreeg. De plek waar nu een vestiging van zendingsorganisatie Jeugd met een Opdracht zit, werd ooit gebouwd als Sanatorium Heidebeek. Het was bedoeld voor de opvang van leprapatiënten. De bouw van Heidebeek was een initiatief van jonkvrouw Quirine Magtilde Gastmann-Wichers (1861-1938). Ze was de dochter van een marinecommandant en was getrouwd later met Louis Gastmann, die carrière maakte in de rechterlijke macht in Nederlands-Indië. Ze was een vrouw met contacten in de hoogste bestuurlijke kringen. In Nederland had ze relaties met het hof van koningin-regentes Emma. Het geld voor de bouw van Sanatorium Heidebeek komt er ook: 24.000 gulden, alsmede 20.000 gulden voor de exploitatie van de eerste jaren. De eerste decennia van Sanatorium Heidebeek zijn echter geen succes, in die zin dat er maar weinig leprapatiënten zijn. Al in 1920 moet het bestuur de boel sluiten. Voor de drie patiënten wordt elders onderdak gevonden. Als Mathilde in 1938 overlijdt, worden terrein en gebouwen verhuurd aan Heerdenaar J.W. Veltman, die er een pension vestigt. De situatie verandert pas na de Tweede Wereldoorlog. Tussen 1946 en 1966 komen ongeveer 300.000 mensen uit ‘de Oost’ naar Nederland en tussen 1960 en 1975 nog eens 180.000 uit ‘de West’ (Suriname en de Nederlandse Antillen). Met name vanuit ‘de Oost’ reizen ook (tientallen) leprapatiënten mee. Op 30 oktober 1950 komen de eerste vier vrouwelijke patiënten uit Rotterdam naar Heidebeek. Aan de activiteiten wordt zo weinig mogelijk ruchtbaarheid gegeven. Ook niet als er later nog verschillende gebouwen bijkomen. Die zijn nodig vanwege de groei van het aantal patiënten, naar vijftig in de ‘topjaren’ 1955-1757, met dan acht personeelsleden. Gaandeweg neemt het aantal patiënten af. Midden jaren zestig zijn het er nog zo’n 22 en op 1 januari 1970 zijn er nog dertien. In mei van 1972 sluit Heidebeek als de laatste patiënten onderdak hebben gekregen in verzorgingshuis Zandhove in Zwolle. Een jaar later gaat het voor 470.000 gulden over in handen van Jeugd met een Opdracht, waarmee een heel nieuwe fase voor het landgoed inging. De band met Indonesië is overigens niet verloren gegaan. JmeO heeft er werkers uitgezonden en geregeld bezoeken korte termijnteams het land. Het boek Matchilde Gastmann-Wichmans en leprabestrijding in Nederlands-Indië en Nederland van J.E. Landheer is voor 25 euro (inclusief verzendkosten) bij de auteur te verkrijgen: e-mail: j.e.landheer@gmail.com of per post: Bergweg 5, 3941 RA Doorn. Over 40 jaar Jeugd met een Opdracht Heidebeek schreef Romkje Fountain in 2015 het boek Op Avontuur met God, de geboorte van jeugdzending in Nederland. Dat is bij voor 10 euro bij JmeO verkrijgbaar.